Każda niemal gmina czy miasto mają swoje święto. Ma je również gmina Buczek. To organizowane corocznie w czerwcu Święto Truskawki, które łączy w sobie różnorodne elementy tradycji i obyczajowości regionalnej i - oprócz promocji truskawek, jest elementem budowania tożsamości lokalnej, w najwyższym stopniu uwzględniając tradycje regionu. Gmina Buczek to gmina w województwie łódzkim słynąca z tego, że na jej terenie oraz na terenie powiatu łaskiego znajdują się największe plantacje truskawek. Święto Truskawki to największa impreza plenerowa w Buczku jak i jedna z większych w województwie łódzkim. Od roku 2009 Święto Truskawki organizowane było w randze święta wojewódzkiego, ubiegłoroczna impreza była I Krajowym Świętem Truskawki, w tym roku pod Patronatem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Wojewody i Marszałka Województwa Łódzkiego odbędzie się II Krajowe Święto Truskawki. W imprezie plenerowej bierze udział kilkanaście tysięcy osób z całego kraju. Głównym przesłaniem święta jest pokazanie truskawki w różnych aspektach jej wykorzystania np. dżem, nalewka, ciasta a przede wszystkim zabawa dla każdego.
Podczas II Krajowego Święta Truskawki na Buczkowskiej scenie wystąpią takie gwiazdy jak: w pierwszy dzień imprezy Power Play, Bayera, Żuki, gwiazda wieczoru Dżem oraz w drugim dniu pod nazwą „DISCOpolowanie” wystąpią The Lovers, Freaky Boys, Defis, Gesek, Classic i Mario Bischin, a także Michał Szpak! Gwiazdą wieczoru bedzie DODA.
Pojawi się też wiele zespołów regionalnych, jak i zaproszonych gości. Impreza ma w zamyśle łączyć pokolenia – dlatego przewidziane są zarówno występy dla najmłodszych uczestników, jak i atrakcje dla ludzi młodych i starszych. W celu zaproszenia jak największej ilości gości rokrocznie zapraszane są gwiazdy z całej Polski oraz z zagranicy. Występy łączą, więc z jednej strony muzykę popularną, prezentowaną w stacjach radiowych z charakterystycznymi dla regionu występami zespołów lokalnych.
Impreza ta gromadzi liczne stoiska handlowe, gastronomiczne, rękodzieła ludowego, prezentuje dorobek kultury, występy artystyczne, konkursy związane z truskawką, przejażdżki konne i wiele innych atrakcji. Każdorazowo Święto Truskawki jest bardzo dużym wydarzeniem. Jest to wielogodzinna impreza skupiająca artystów z całego kraju m.in. buczkowska scena gościła zespoły: Perfect, Feel, Ira, Pectus, MiG, Piękni i Młodzi, Boys, Akcent, Milano.?
W programie imprez towarzyszących przewidujemy kolejną edycje Truskawkowego Wyścigu Rowerowego lecz po raz pierwszy w cyklu pucharu Polski, wyścig poprzedzi przejazd uczestników I Truskawkowego Zlotu Motocyklowego. Imprezę uświetni turniej Mistrzostw Polski w Super Enduro.
Serdecznie zapraszamy wszystkich miłośników dobrej zabawy do uczestnictwa w tegorocznym Święcie Truskawki w dniach 25-26 czerwca 2016 roku.
(Źródło: Gmina Buczek)
Tradycja uprawy truskawek w Gminie Buczek.
W Polsce truskawka jest rośliną sadowniczą o bardzo dużym znaczeniu gospodarczym – pod względem wielkości produkcji masy owoców zajmuje drugie miejsce po jabłkach. Udział truskawek w globalnej produkcji owoców wynosi ok. 12 %, a pod względem wartości jest to znacznie więcej. W przeliczeniu na 1 mieszkańca w Polsce produkuje się, zależnie od roku 5–8 kg owoców truskawki – jest to rekord światowy. Truskawki, obok najwcześniejszych odmian czereśni, są pierwszymi polskimi owocami „ z pola „ jakie w okresie wiosennym trafiają do konsumenta.
Ze względu na wysoką wartość odżywczą owoców truskawka należy do grupy najcenniejszych roślin sadowniczych jakie uprawiamy w kraju. Pod względem zawartości żelaza i fosforu zajmuje pierwsze miejsce wśród owoców jadalnych, a pod względem zawartości witaminy C przewyższa nawet cytryny i ustępuje jedynie miejsca porzeczce czarnej.
Ponadto sok z truskawek ma właściwości bakteriobójcze, a zasadotwórcze i moczopędne właściwości tego owocu mogą być wykorzystane jako uzupełnienie leczenia niektórych chorób.
Według historii sztuki kulinarnej – najpopularniejszy dziś deser z owoców truskawki z bitą śmietaną – pierwszy raz podano na polecenie cara Piotra I ze słynnej dynastii Romanowów, który zażyczył sobie tego przysmaku w środku rosyjskiej zimy. Historia odnotowała ten fakt, lecz źródła milczą o tym, skąd wzięto wówczas świeże owoce. Truskawki a'la Romanow są wymieniane wśród najsłynniejszych potraw świata.
Popularność truskawki bierze się stąd, że jest ona gatunkiem stosunkowo łatwym w uprawie, dobrze rośnie i plonuje na glebach lekkich, które przeważają w naszym kraju.
Historycznie rzecz biorąc, truskawka jest stosunkowo młodym gatunkiem roślin sadowniczych, liczącym sobie niewiele ponad 200 lat.
Powstał on w Europie z dość przypadkowego skrzyżowania się dwóch dzikich poziomek – powszechnie występujących w Ameryce – poziomki chilijskiej i wirginijskiej.
Skrzyżowanie, w wyniku którego powstał mieszaniec dający początek truskawce, nastąpiło prawdopodobnie około 1750 r. w jednym z holenderskich ogrodów botanicznych, w pobliżu miasta Amsterdam.
Owoce „ nowych „ roślin – powstałych w wyniku krzyżowania – przypominały smakiem owoce ananasa. Nazwano je więc truskawką ananasową.
Niektórzy botanicy używają też nazwy „ poziomka wielokwiatowa „.
Według danych statystycznych za ostatnie lata światowa produkcja truskawek jest dość stabilna i waha się w granicach od 2,3 do 2,6 mln ton, przy czym połowę tej produkcji zbiera się w Europie. Drugie miejsce zajmuje Ameryka Północna i Środkowa – około 30 %, a trzecie Azja – około 16 % produkcji światowej. Truskawka jest zatem rośliną klimatu umiarkowanego, a główne obszary jej uprawy znajdują się na półkuli północnej.
Największym regionem najbardziej nowoczesnej uprawy truskawki jest Kalifornia, skąd pochodzi zdecydowana większość produkcji Stanów Zjednoczonych, wynoszącej ponad 700 tys. ton. Specyficzne warunki klimatyczne Kalifornii sprawiają, że truskawka owocuje tam przez 4 – 6 miesięcy, dostarczając 40 – 60 ton owoców z 1 ha.
W Europie do największych producentów owoców truskawki należą :
Hiszpania, Polska i Włochy, a w Azji – Japonia.
Kierunkiem, który zdecydowanie dominuje jest uprawa odmian deserowych.
W Polsce uprawa truskawki prowadzona jest na dużą skalę – plantacje tego gatunku zajmowały w 1995r około 60 tys. ha. Z powierzchni tej zbiera się w zależności od roku 200 – 300 tys. ton owoców.
W 1960r powierzchnia uprawy wynosiła 7,5 tys. ha, a zbiór 17,7 tys. ton.
Produkcja truskawek w Polsce charakteryzuje się dużą ekstensywnością uprawy.
Z plantacji owocujących zbiera się przeciętnie około 6 ton owoców w prze -liczeniu na 1 ha. Tylko w gospodarstwach, w których stosuje się nowoczesne metody uprawy uzyskuje się plony 2 – 4 krotnie wyższe.
Polska jest jedynym krajem, w którym na dużą skalę pozyskuje się
„ przemysłowe „ owoce truskawki. Rozwój towarowej uprawy w Polsce zawdzięczamy taniej sile roboczej, potrzebnej do pracochłonnego zbioru, oraz możliwości opłacalnego eksportu owoców, który wynosi zależnie od roku od 120 do 150 tys. ton.
Obecność polskich truskawek na światowych rynkach zapewnia nam niemiecka odmiana Senga Sengana, wyhodowana w Stacji Doświadczalnej koło Hamburga w 1954r – ciągle uprawiana w naszym kraju na dużą skalę.
W rejonie Łasku i Buczku uprawa truskawek zaczęła się rozpowszechniać w okresie międzywojennym.
Pierwsze sadzonki do naszego rejonu sprowadził około 1923 roku p. Szweycer – właściciel majątku w Ostrowie, gdzie obecnie mieści się Zespól Szkół Ogrodniczych. Uprawa była prowadzona na własne potrzeby właściciela. Pierwszymi plantatorami truskawek na większą skalę byli panowie Kamerdyniak i Pryk z Gorczyna, którzy pracowali w majątku „ Szweycera”
jako ogrodnicy. Po nabyciu gruntów z parcelacji majątku w Gorczynie należącego do Koszyńskiego i otrzymaniu sadzonek od Szweycera, założyli spółkę w latach 1930 – 1932 i prowadzili uprawę na pow. około 2 ha.
W gminie Buczek jednym z pierwszych plantatorów był pan Konstanty Krzesiński zamieszkały w Szadku. W 1931r jako absolwent „ Ludowej Szkoły Rolniczej „ w Sędziejowicach otrzymał bezpłatnie 200 sztuk sadzonek odmiany Madame Moutot (Monton)
a pewną ilość zakupił i założył plantację o pow. 0,20 ha.
W okresie przedwojennym ( przed II wojną światową ) większe powierzchnie upraw truskawek w gminie jeszcze posiadali :
- Antoni Szczepaniak - Czestków B
- Mieczysław Borowiecki - Czestków B
- Józef Borowiecki - Czestków B
- Stanisław Sobala - Czestków B
- Antoni Walczak - Brodnia Dolna ( 0,15 ha od 1933/34r )
- Michał Walczak - Brodnia Dolna ( ok. 0,15 ha od 1933/34r )
- Józef Walczak - Brodnia Dolna ( ok. 0,15 ha od 1933/34r )
- Franciszek Ratajczyk - Brodnia Górna ( ok. 0,50 ha od 1934/35r )
- Michał Niciak - Luciejów ( ok. 1,00 ha od 1936/37r )
- Adam Jajszczak - Sycanów ( ok. 0,80 ha od 1937r )
- Jan Wódka - Wola Buczkowska
Owoce były dowożone rotacyjnie przez rolników głównie do Łodzi i sprze- dawane na tzw. rynku wolnym. Cena za 1 kg wynosiła ok. 5 zł.
Największe powierzchnie upraw truskawki w okresie przed-
wojennym były we wsiach : Mauryca, Gorczyn, później Czestków A, Czestków B i Brodnia Dolna, Brodnia Górna .
Jedyną powszechnie uprawianą w okresie przedwojennym i bezpośrednio powojennym była wyhodowana w 1910r we Francji odmiana Madame Moutot lub Mamut albo Kartoflanka.
Rozwój uprawy truskawek na szerszą skalę w naszym rejonie następuje w latach 50 i 60 – tych . W okresie tym rozpoczyna działalność w zakresie organizacji skupu, przetwórstwa i wprowadzania nowych technologii produkcji – Łódzka Spółdzielnia Ogrodnicza i Przetwórnia w Gorczynie.
Do organizacji produkcji i skupu znacznie przyczynił się przybyły z Łęczycy prezes Spółdzielni Ogrodniczej pan Kobierski. Sprowadzono nowe odmiany i zaczęto je wdrażać do produkcji. Przyjęły się w pierwszej kolejności następujące odmiany : Macheraus i Talizman.
W późniejszym okresie Senga Sengana ( Faworytka ) i Redgauntlet.
Te dwie ostatnie wyparły poprzednie i są w uprawie do dzisiaj.
W drugiej połowie lat 80 – tych wprowadzona została do uprawy na większą skalę polska odmiana Dukat.
Za sprawą prezesa Kobierskiego rozwinięty został eksport owoców świeżych do Holandii i Niemiec Zachodnich oraz przetwórstwo w Gorczynie.
Ponadto Łódzka Spółdzielnia Ogrodnicza i Przetwórnia w Gorczynie w ramach współpracy z plantatorami położyły duży nacisk na racjonalne nawożenie i ochronę roślin przed szkodnikami oraz rozpoczęto chemiczną walkę z chwastami w uprawach truskawek.
Powyższe działania oraz sprzyjająca rozwojowi rolnictwa polityka państwa sprawiły, że największy rozwój produkcji truskawek nastąpił w latach 70 – tych.
Wg danych statystycznych powierzchnia uprawy truskawek w gminie Buczek
w tych latach wahała się od 130 do 160 ha i zajmowała 2,5 % ogólnej powierzchni gruntów ornych, a w sąsiedniej gminie Łask powierzchnia upraw wynosiła od 140 do 180 ha. W tych dwóch gminach uprawiano 38 – 40 % ogólnej powierzchni truskawek w byłym już województwie sieradzkim.
Średnioroczny skup w tym rejonie wynosił około 4.500 ton owoców truskawki, w tym :
1) Łódzka Spółdzielnia Ogrodnicza – w punktach skupu w Gorczynie
( początkowo u pana Stanisława Oleszczaka, a później we własnym
punkcie przed Maurycą ) oraz w Czestkowie , skupowała około
2.000 ton.
2) Przetwórnia Gorczyn - 400 – 500 ton.
3) Łódzka Wytwórnia Win - 200 – 300 ton.
( w punkcie skupu u p. Józefa Oleszczaka )
4) Gminna Spóldzielnia „Samopomoc Chłopska „
w Buczku - 600 – 1000 ton
Ponadto w latach 60 i 70 – tych skup na tym terenie prowadziły :
- Zakład Przetwórstwa Owocowo – Warzywnego w Sieradzu,
- Spółdzielnia Ogrodnicza w Sieradzu,
- Wytwórnia Win w Krempie
Pod koniec lat 70 – tych w całym kraju gwałtownie rozwinęła się produkcja truskawek, co w następstwie doprowadziło do załamania cen i likwidacji części plantacji. Od tej pory produkcja rozwija się z różnymi skutkami w zależności od popytu i podaży. Jednak nigdy nie zbliżyła się do wielkości produkcji z lat 70 – tych.
Jednym z prekursorów skupu i przetwórstwa truskawek na terenie gminy była Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska „ w Buczku. Spółdzielnia ta pod przewodnictwem prezesa Czajkowskiego rozpoczęła w roku 1957/58 skup truskawek i ich przetwórstwo na pulpę w punkcie skupu w Buczku.
W 1959r uruchamia następne punkty skupu w Brodni, Czestkowie i Hajczynach.
Największa ilość truskawek skupowana jest w punktach w Buczku i Brodni.
Punkt w Czestkowie prowadzony był tylko przez okres 2 – 3 lat, ponieważ po wprowadzeniu rejonizacji skupu przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Łasku, skup na terenie wsi Czestków A, B i F przejęła Spółdzielnia Ogrodnicza.
Z początkiem lat 60 – tych Spółdzielnia rozpoczęła eksport świeżych owoców głównie do Niemiec i Holandii, natomiast pulpy do byłego Związku Radzieckiego, a także do innych krajów.
Skup i eksport w tym okresie był bardzo dobrze zorganizowany.
Plantatorzy otrzymywali ze Spółdzielni nowe łubianki z nadrukiem „ Produkt off Poland „ – do których bezpośrednio zrywano dorodne owoce odmian Madame Moutot i Senga Sengana.
Wieczorem na placu skupu GS „SCH” ładowano je bezpośrednio do Tira – chłodni i rano truskawki były już w Hamburgu.
W szczytowym okresie w latach 1978/79 skup dzienny wynosił 40-60 ton, a łącznie w sezonie skupowano do 1000 ton owoców.
W tum okresie uprawiano truskawki w gminie Buczek na powierzchni 140 ha, a obecnie na powierzchni 85 ha.
Uprawy te stanowią następujące odmiany :
- Redgauntlet - wyhodowana w 1956 r w Szkocji,
- Dukat - wyhodowana w 1985r w Instytucie Sadownictwa
w Skierniewicach,
- Elsanta - wyhodowana w 1981r w Wageningen Holandia,
- Senga Sengana - wyhodowana w 1954r w RFN,
- Robinson
- Real - wyhodowana w 1994r w Instytucie Sadownictwa
w Skierniewicach,
- Kama - wyhodowana w 1986r w Instytucie Sadownictwa
w Sinołęce.
Według spisu rolnego w 1996r uprawę truskawek prowadziło 351 gospodarstw tj. 45,5 % ogólnej ilości indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie Buczek.
Największe powierzchnie upraw obecnie są we wsiach :
Czestków A, Brodnia Górna i Wilkowia, Czestków B, Czestków F, Buczek, Wola Buczkowska i Luciejów.
Z końcem lat 80 – tych i nastaniem obecnej dekady zaprzestano prowadzenia skupu i eksportu na taką skalę i w formie jak w latach 70 i 80 – tych. Wypracowany przez lata system organizacji i dystrybucji produktów rolnych w formie kontraktacji i skupu, prowadzony przez spółdzielczość wiejską przestał funkcjonować w nowej sytuacji gospodarczej naszego kraju.
Produkcja i handel produktami rolniczymi spoczęły na barkach samych producentów, - niezorganizowanych, pozbawionych pomocy państwa, handlujących i zaopatrujących się pojedynczo.
Systematyczny spadek produkcji truskawek i jej opłacalności w Polsce wyraźnie widoczny od 1991r jest sygnałem, że zarówno w produkcji, jak i w handlu tymi owocami mamy coraz większe zaniedbania.
Wydaje się, że najważniejszymi przyczynami tego kryzysu są :
- brak dobrej polityki gospodarczej w przetwórstwie i eksporcie,
- brak trwałych powiązań pomiędzy producentem i zakładem przetwórczym,
- bardzo duże rozdrobnienie i rozproszenie producentów.
W powijakach jest w Polsce kontraktacja z gwarancją ceny minimalnej i bezwzględnego przestrzegania warunków umowy przez obie strony – producenta i odbiorcę.
Obecnie próbuje się nawiązać do tamtych przykładnych form skupu
z lat 70 – tych.
W tym celu powstało w 1998r Zrzeszenie Producentów Owoców i Warzyw
„Truskawka” w Buczku, które będzie próbowało rozwinąć produkcję i zbyt między innymi truskawek oraz wskazywać możliwości wspólnego działania
w celu ochrony interesów producentów w nowej sytuacji gospodarczej.
Aktualne uwarunkowania i polityka rolna nie sprzyjają rozwojowi produkcji rolnej. Stąd też czynione są próby pomocy rolnikom, które inicjuje miejscowy Zarząd i rada Gminy.
Oby te wysiłki spełniły oczekiwania rolników gminy, w której uprawa truskawek ma już ponad 65 – letnią tradycję.
(Czerwiec 1999 rok)
Opracował :
Jan Szymański
Pracownik Urzędu Gminy w Buczku
(opracowano na podstawie danych statystycznych ze spisów rolnych, szacunków rolnych, GUS-u, rozmów przeprowadzonych z członkami Zarządu Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Buczku, w tym z Prezesem ds. obrotu rolnego oraz starszymi mieszkańcami uprawiającymi truskawki na terenie gminy Buczek - Czestków A, B i F, Buczek, Brodnia