W związku z dyskusją podczas Posiedzenia Krajowej Rady Izb Rolniczych V Kadencji w dniu 6 grudnia 2018 roku Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przekazała następującą informację na temat udzielania zaliczek dla beneficjentów działań PROW na lata 2014-2020:
Przy ubieganiu się o zaliczkę zastosowanie mają w szczególności następujące akty prawne:
a) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającym Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013 r. str. 487 z późn. zm.) zwane dalej rozporządzeniem 1305/2013;
b) Ustawa z dnia 27 maja 2015 r. o finansowaniu wspólnej polityki rolnej (Dz. U. z 2018r. poz. 719) zwaną dalej „ustawą o finansowaniu WPR”;
c) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 listopada 2015 r. w sprawie zaliczek w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. z 2015r. poz. 1857, Dz.U. z 2017r. poz. 551, Dz. U. z 2018r. poz. 1691) zwane dalej „rozporządzeniem zaliczkowym”;
d) Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 sierpnia 2017 r. w sprawie współpracy pomiędzy instytucjami finansowymi upoważnionymi do gwarantowania długów celnych a Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. poz. 1619) zwanym dalej „rozporządzeniem dot. RUG”;
e) Ustawa z dnia z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017r. poz. 1257 oraz z 2018r. poz. 149 i poz. 650), zwana dalej „KPA”;
f) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks Cywilny (Dz. U. z 2018r. poz. 1025, 1104) zwana dalej „KC”;
g) Ustawa z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. z 2017r. poz. 2137), zwana dalej „ustawą o ARiMR”.
Beneficjenci Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, realizujący operacje z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i krajowych środków publicznych przeznaczonych na współfinansowanie wydatków realizowanych z EFRROW, mogą otrzymać zaliczkę na realizację operacji, określonej w Umowie o przyznaniu pomocy zawartej odpowiednio przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencję Rynku Rolnego albo Samorząd Województwa z beneficjentem. Co do zasady beneficjenci mogą ubiegać się o zaliczkę zarówno na etapie przed przyznaniem pomocy (podpisaniem umowy o przyznaniu pomocy), jak i po zawarciu umowy.
ARiMR dokonując weryfikacji wniosku o przyznanie pomocy ocenia m.in. zasadność wysokości wnioskowanego dofinansowania ze środków publicznych w ramach danej operacji. Przyznanie pomocy jest równoznaczne stwierdzeniu, że wnioskowana wysokość dofinansowania ze środków publicznych jest uzasadniona i niezbędna dla realizacji operacji. W świetle powyższego w przypadku przyznania wnioskodawcy pomocy finansowej, uzasadnione jest także wypłacenie części tej pomocy (do 50% kwoty pomocy) w formie zaliczki, o której mowa w art. 45 ust. 4 rozporządzenia 1305/2013. Biorąc powyższe pod uwagę, warunek zawarty w rozporządzeniu o zaliczkach mówiący o tym, że zaliczka jest udzielana beneficjentowi w wysokości nie większej i na okres nie dłuższy niż jest to niezbędne dla prawidłowej realizacji operacji można uznać za spełniany o ile respektowane są inne obowiązujące przepisy regulujące ww. kwestie dotyczące m.in. przyznawania pomocy, wykorzystywania środków zaliczki, rozliczania odsetek.
W przypadku, gdy beneficjent ubiega się o zaliczkę na realizację operacji wraz z wnioskiem o przyznanie pomocy należy złożyć informację o numerze rachunku bankowego.
Dodatkowo w przypadku ubiegania się o zaliczkę przed przyznaniem pomocy Agencja zwróci się o dostarczenie po zawarciu umowy dokumentów związanych z przyznaniem zaliczki, m.in. odpowiednich form zabezpieczeń, którymi są:
poręczenie bankowe
gwarancja bankowa
gwarancja ubezpieczeniowa
weksel z poręczeniem wekslowym banku,
zastaw na papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa, przy czym formę zabezpieczenia określa beneficjent.
Rachunek bankowy, na który mają być wypłacone środki tytułem zaliczki, powinien być rachunkiem wyodrębnionym. Warunkiem rozliczenia zaliczki jest jej wykorzystanie na cele, na które została udzielona, co będzie podlegało weryfikacji na etapie rozliczania zaliczki. Ponadto, ocenie ARiMR podlegać będzie, czy bank lub spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa naliczyły odsetki od kwoty zaliczki wypłaconej beneficjentowi na przedmiotowy rachunek. Agencja płatnicza pomniejszy kwotę pomocy przysługującą do wypłaty i wynikającą z wniosku o płatność o kwotę odsetek naliczonych przez bank lub kasę, o ile beneficjent nie dokonał zwrotu tych odsetek na rachunek bankowy wskazany przez instytucję rozpatrującą wniosek o płatność.
ARiMR przekazuje środki finansowe w ramach pomocy na rachunek bankowy prowadzony przez bank lub rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową beneficjenta lub jego cesjonariusza.
Zaliczka wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem, pobrana nienależnie lub w nadmiernej wysokości podlega zwrotowi przez beneficjenta wraz z odsetkami w wysokości określonej, jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania zaliczki, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania do jej zwrotu zgodnie z Ustawą z dnia 27 maja 2015 r. o finansowaniu wspólnej polityki rolnej (Dz. U. z 2017 poz. 1181 z późn. zm.). Zwrotowi podlega odpowiednio ta część zaliczki, która została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem albo pobrana nienależnie lub w nadmiernej wysokości.
W przypadku, gdy beneficjent ubiega się o zaliczkę po przyznaniu pomocy (podpisaniu Umowy o przyznanie pomocy), wniosek beneficjenta o zaliczkę składa się na formularzu udostępnionym na stronie internetowej agencji płatniczej realizującej płatności z EFRROW (ARiMR):
a) w miejscu, w którym została zawarta Umowa o przyznaniu pomocy,
b) osobiście przez beneficjenta lub przez osobę upoważnioną lub za pośrednictwem poczty (np. placówka pocztowa operatora wyznaczonego, kurier). W przypadku nadawania przesyłki za pośrednictwem placówki pocztowej operatora wyznaczonego, zaleca się aby wniosek był wysyłany przesyłką rejestrowaną.
c) w terminie 30 dni od zawarcia Umowy o przyznaniu pomocy.
O terminowości złożenia wniosku decyduje data złożenia dokumentów we właściwym OR ARiMR, ARR lub SW. W przypadku złożenia wniosku poprzez nadanie przesyłką rejestrowaną nadaną za pośrednictwem placówki pocztowej operatora wyznaczonego, za dzień złożenia wniosku uznaje się dzień, w którym nadano tę przesyłkę (tzw. data stempla pocztowego). W przypadku złożenia wniosku przesyłką kurierską za dzień złożenia wniosku uznaje się datę wpływu do jednostki wdrażającej przyznającej zaliczkę.
Wnioski o zaliczkę są rozpatrywane w Oddziale Regionalnym ARiMR, w którym zostały ocenione wnioski o przyznanie pomocy.
Po rozpatrzeniu wniosku, ARiMR w terminie 30 dni od dnia jego złożenia informuje beneficjenta w formie pisemnej o terminie zawarcia Umowy zmieniającej Umowę o przyznaniu pomocy (Aneks) albo o przyczynach odmowy udzielenia zaliczki.
Wypłata zaliczki w określonej wysokości następuje na podstawie zawartej Umowy zmieniającej Umowę o przyznaniu pomocy (Aneksu), zgodnie z jej postanowieniami, w tym dotyczącymi zaliczki.
Wymagania dotyczące ustanawiania zabezpieczeń zaliczki:
1) Warunkiem wypłaty zaliczki lub jej transzy jest ustanowienie zabezpieczenia w wysokości odpowiadającej 100% przyznanej zaliczki/wypłacanej transzy oraz przedłożenie prawidłowego dokumentu potwierdzającego ustanowienie zabezpieczenia w terminie określonym w Umowie/Aneksie.
2) W przypadku wypłaty zaliczki w transzach, beneficjent jest zobowiązany dostarczyć zabezpieczenie odpowiadające wypłacanej transzy zaliczki z terminem obowiązywania określonym w Umowie o przyznaniu pomocy/Aneksie. Wypłata kolejnej transzy:
następuje po rozliczeniu we wniosku o płatność, określonej w Umowie o przyznaniu pomocy części nie niższej jednak niż 60% dotychczas otrzymanej zaliczki,
jest uwarunkowana przedłożeniem kolejnego zabezpieczenia dotyczącego nierozliczonej części dotychczas wypłaconej zaliczki oraz kolejnej transzy (w formie kolejnego zabezpieczenia lub aneksu).
3) ARiMR honoruje jedynie zabezpieczenia w formie gwarancji wystawione przez instytucje finansowe upoważnione do gwarantowania długu celnego [art. 23 ust. 1 Ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 14 38 z późn. zm.)], które zawarły z ARiMR umowę o współpracy i w związku z tym posiadają numer nadany w prowadzonym przez Agencję Rejestrze instytucji finansowych (RUG).
4) Lista gwarantów upoważnionych do gwarantowania długu celnego jest dostępna na stronie internetowej Ministerstwa Finansów www.mf.gov.pl (w dokumencie Wykaz gwarantów celnych).
Rejestr Upoważnionych Gwarantów, które zawarły z ARiMR umowę o współpracy jest dostępny na stronie internetowej ARiMR (www.arimr.gov.pl).
W przypadku, gdy wniosek nie spełnia innych wymogów formalnych (np. złożenie wniosku nieprawidłowo wypełnionego lub bez wymaganych załączników określonych we wniosku), ARiMR wzywa w formie pisemnej beneficjenta do usunięcia braków w terminie 7 dni kalendarzowych od dnia doręczenia wezwania wraz z pouczeniem.
Poprawnie wypełniony wniosek oraz brakujące dokumenty należy dostarczyć na adres wskazany w piśmie wzywającym beneficjenta wnioskującego o zaliczkę do uzupełnienia/złożenia poprawnych dokumentów/złożenia wyjaśnień.
Jeżeli nie usunięto braków formalnych w terminie, wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia, informując beneficjenta pisemnie o przyczynach pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.
W przypadku pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia albo odmowy udzielenia zaliczki, beneficjentowi przysługuje prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego na zasadach i w trybie określonych dla aktów lub czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016r. poz. 718 z późn. zm.).
W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku, na podstawie zmienionej Umowy o przyznaniu pomocy (Aneksu) środki finansowe tytułem zaliczki zostaną przekazane na wyodrębniony rachunek bankowy wskazany w przedłożonym przez beneficjenta załączniku informującym o numerze rachunku bankowego beneficjenta pod warunkiem wniesienia i dostarczenia dokumentu prawnego zabezpieczenia wypłaty zaliczki oraz pozytywnego wyniku weryfikacji tego dokumentu.
Do wniosku/ów o płatność rozliczającego/ych zaliczkę, beneficjent będzie zobowiązany dołączyć wyciąg bankowy z wyodrębnionego rachunku przeznaczonego do obsługi zaliczki.
Na podstawie przedstawionego wyciągu zostanie zweryfikowane:
czy zaliczka została wykorzystana na cele, na które została udzielona.
czy naliczono odsetki od kwoty zaliczki.
W ramach autoryzacji wniosku o płatność Agencja płatnicza pomniejszy kwotę pomocy przysługującą do wypłaty i wynikającą z wniosku o płatność, o kwotę odsetek naliczonych przez bank, o ile beneficjent nie dokonał zwrotu tych odsetek na rachunek bankowy wskazany przez agencję płatniczą realizującą płatności z EFRROW.
W przypadku, gdy beneficjentem są podmioty wspólnie ubiegające się o przyznanie pomocy, zaliczka jest przekazywana na wyodrębnione rachunki bankowe tych podmiotów przeznaczone do obsługi zaliczki albo na jeden wyodrębniony rachunek bankowy wskazany przez te podmioty w Umowie o przyznaniu pomocy do obsługi zaliczki.
(Źródło ARiMR)