2 grudnia 2022r. odbyło się posiedzenie Stałej Komisji Problemowej Izby Rolniczej Województwa Łódzkiego ds. Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Ochrony Środowiska. W posiedzeniu uczestniczyli: Przewodniczący Komisji - Roman Rosiński, członkowie komisji oraz zaproszeni goście: Monika Kawczyńska - przedstawiciel Agencji Nasiennej, Jacek Michalak - Kierownik Działu Agrochemicznej Obsługi Rolnictwa Okręgowej Stacji Chemiczno Rolniczej w Łodzi. Przewodnimi tematami posiedzenia były: znaczenie kwalifikowanego materiału siewnego w integrowanej ochronie roślin, w tym regulacje prawne dotyczące ochrony odmian, aspekty wapnowania gleb w kontekście dynamicznych zmian na rynku nawozów, aktualna sytuacja w rolnictwie województwa łódzkiego.
Celem wprowadzenia systemu ochrony prawnej odmian roślin jest zabezpieczenie interesów hodowców, którzy poświęcają swoją długoletnią pracę i niekiedy znaczne środki finansowe na wyhodowanie nowych odmian roślin. Istotne przy tym jest to, że działalność nakierowana na hodowlę nowych odmian roślin jest procesem nieprzewidywalnym, co wiąże się z dużym ryzykiem ponoszonym przez hodowców, którzy przecież nie wiedzą czy dana odmiana rośliny odniesie sukces na rynku. Agencja Nasienna zajmuje się także zbieraniem i kontrola informacji od przetwórców oraz tych związanych z korzystaniem z przywileju odstępstwa rolnego. Działania agencji porządkują rynek nasienny w Polsce, co przynosi korzyści wszystkim zaciekawionym stronom – firmom nasiennym, hodowcom i rolnikom.
Opłata za siew ze zbioru w ramach odstępstwa rolnego wynosi 50% opłaty licencyjnej obowiązującej dla danej odmiany za każdy wysiany kg materiału ze zbioru.
Obowiązek i zakres uiszczenia opłaty za odstępstwo rolne zależy od posiadanej powierzchni gruntów rolnych (grunty własne oraz dzierżawy pisemne lub ustne).
Do siewu odmiany chronionej wyłącznym prawem rolnik może użyć tylko:
- kwalifikowanego materiału siewnego, nabytego u licencjonowanego sprzedawcy, z urzędową etykietą i fakturą zakupu;
- nasion lub sadzeniaków z własnego zbioru, w ramach przywileju tzw. odstępstwa rolnego.
Siew ze zbioru w ramach odstępstwa rolnego nie wymaga uprzedniej zgody hodowcy, pod warunkiem, że:
- materiał do siewu rolnik zebrał z własnych lub dzierżawionych gruntów rolnych;
- odmiana, którą chce wysiać, jest odmianą populacyjną;
- odmiana należy do gatunku dozwolonego prawem do odstępstwa rolnego.
Ochrona prawna odmian roślin polega na tym, że tylko hodowca, który posiada wyłączne prawo do danej odmiany, jest uprawniony, aby:
- wytwarzać lub rozmnażać,
- przygotowywać do rozmnażania,
- oferować do sprzedaży,
- sprzedawać lub zbywać w inny sposób,
- eksportować,
- importować,
- przechowywać
materiał siewny tej odmiany chronionej.
Podmioty inne niż hodowca mogą wykonywać ww. czynności wyłącznie za zgodą uprawnionego hodowcy, na warunkach określonych w formie pisemnej umowy licencyjnej. W przeciwnym razie dochodzi do naruszenia wyłącznego prawa , co wiąże się z sankcjami cywilnoprawnymi i karnymi.
Do zadań Stacji Chemiczno Rolniczej w Łodzi należy między innymi:
- wykonywanie analiz gleb, roślin, płodów rolnych i leśnych
- doradztwo w sprawach nawożenia
- wykonywanie badań jakości nawozów
- wykonywanie ekspertyz i wydawanie opinii dotyczących zasobności gleb, składu chemicznego roślin i nawozów oraz prawidłowego stosowania nawozów
- prowadzenie działalności szkoleniowej w powyższym zakresie
Dla zapewnienia właściwej jakości świadczonych usług i wykonywanych prac badawczych, Stacja współpracuje z wieloma instytucjami, w tym instytutami resortowymi, bierze udział w systemie międzynarodowych badań biegłości, prowadzi własny system badań międzylaboratoryjnych oraz posiada wdrożony system zapewnienia jakości.
Stacja (pod różnymi nazwami) swoją działalność na rzecz polskiego rolnictwa oraz ochrony agroekosystemów prowadzi od ponad 150 lat.
Za niskie pH powoduje: Uwstecznianie składników mineralnych wprowadzonych do podłoża z nawozami, np. w glebie kwaśnej fosfor (P) wiąże się z glinem (Al) lub żelazem (Fe) i przechodzi w formy niedostępne dla roślin.
Jakie korzyści płyną z optymalnego pH:
- zmniejszenie szkodliwego działania toksycznego działania glinu i manganu,
- poprawa dostępności dla roślin wielu składników pokarmowych,
- polepszenie właściwości fizycznych warstwy ornej gleby,
- zmniejszenie w glebie ilości szkodliwych dla rozwoju roślin grzybów
i pasożytów, wzrost pożytecznej mikroflory, - wzmocnienie rośliny oraz ochronę jej przed chorobami.
Składnik o bardzo niskiej mobilności w roślinie – powoduje m.in.
- Zahamowanie wzrostu szczytu pędu.
- Śluzowacenie korzenia.
- Deformacja liści, młode – skręcone i zagięte, starsze – postrzępione.
- Brązowe plamy na liściach, czasem brązowienie nerwów.
- Zasychanie wierzchołków liści.
- U zbóż pękanie młodych liści w ich połowie.
- U rzepaku począwszy od młodszych liści zmiana koloru od końcówek na jasnozielony do szarego, blaszka liściowa pomarszczona.
- U psiankowatych – tzw. sucha zgnilizna pomidorów i papryki.
- U jabłoni – tzw. – gorzka plamistość jabłek.
Na glebach kwaśnych efektywność nawożenia jest bardzo niska, a plony poniżej potencjału uprawianych odmian. Słabe wykorzystanie składników nawozowych, poza stratami ekonomicznymi, dodatkowo stanowi poważne zagrożenie dla środowiska naturalnego.
W środowisku kwaśnym proces nitryfikacji ulega silnemu spowolnieniu, a co za tym idzie także przekształcanie azotu amonowego do azotanowego, który jest preferowany przez rośliny. Ponadto nadmierne stężenie azotu w glebie w formie amonowej może prowadzić do dużych strat gazowych składnika, a także być fitotoksyczne dla roślin, szczególnie w stadium kiełkowania i wschodów. Stąd też, w celu zmniejszenia strat azotu, w warunkach kwaśnych zaleca się stosowanie azotu saletrzanego. Niestety, ale rozwiązuje to problem tylko częściowo.
System korzeniowy roślin w warunkach kwaśnych jest płytki i słabo rozwinięty. Dlatego, wyjątkowo mobilny azot z formy saletrzanej zostanie pobrany przez rośliny tylko w niewielkiej części, a reszta zostaje wymyta poza zasięg korzeni i bezpowrotnie stracona. Optymalny odczyn gleby dla sprawnego i wydajnego przebiegu procesu nitryfikacji powinien kształtować się w górnych granicach zakresu obojętnego, optymalnego dla danej kategorii gleby.
Na tym zakończono wystąpienie zaproszonych gości.
Komisja Problemowa IRWŁ ds. Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Ochrony Środowiska na posiedzeniu wypracowała następujące wnioski:
- Zwrócić się do MRiRW o utrzymanie na kolejne lata dopłat do zakupu nawozów mineralnych do produkcji rolnej.
- Wnioskować o podwyższenie dopłaty do materiału siewnego kwalifikowanego oraz zniesienie kopert. Kwota dopłaty do kwalifikowanego materiału siewnego powinna być z góry ustalona na dany rok z uwzględnieniem inflacji. (Powtórzyć wcześniej składany wniosek.)
Roman Wodzyński
Specjalista ds. rolnictwa i ekologii