Podstawowym celem nowych regulacji jest stworzenie polskim rolnikom lepszych możliwości rozwoju produkcji i sprzedaży konsumentom finalnym żywności wyprodukowanej w całości lub w części z własnej uprawy, chowu lub hodowli. Od 1 stycznia 2017 r. zaczęły obowiązywać nowe zasady dotyczące tzw. sprzedaży bezpośredniej żywności wytworzonej przez rolników. Chodzi mianowicie o ustawę z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników. Niestety akt prawny, który je wprowadza, nie jest jednolitą ustawą, która w sposób przejrzysty opisuje wszystko od A do Z, tylko aktem prawnym nowelizującym inne ustawy. Wprowadza ona nowe regulacje dotyczące sprzedaży bezpośredniej m. in. do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia, ustawie o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Dodatkowo jest uzupełniona kilkoma aktami wykonawczymi w postaci rozporządzeń. Jeżeli dodać jeszcze regulacje unijne, do których ustawa się odnosi, to wszystko już sprawia wrażenie skomplikowanego tworu. Niemniej jednak idea jest wzniosła: życie rolników ma być prostsze.
Komu można sprzedawać
Nowe prawo wprowadza ułatwione zasady sprzedaży przez rolników żywności bezpośrednio z gospodarstwa. Nazwano to „rolniczym handlem detalicznym”. Określenie to należy rozumieć jako obsługę lub przetwarzanie żywności i jej przechowywanie w punkcie sprzedaży lub w punkcie dostaw dla konsumenta finalnego, o ile jej zbywanie odbywa się na rzecz konsumenta finalnego z wyłączeniem udziału pośredników. Nie można zatem sprzedawać takich produktów do sklepów. Sprzedaż będzie mogła odbywać się we wszelkich miejscach przeznaczonych do prowadzenia handlu, bez wyłączania budynków lub ich części.
Produkty z własnego gospodarstwa
Żywność zbywana w ramach rolniczego handlu detalicznego musi pochodzić w całości lub części z własnej uprawy, hodowli lub chowu podmiotu prowadzącego działalność związaną z rolniczym handlem detalicznym. Istnieją limity ograniczające ilość żywności, która może być zbywana w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz obowiązek dokumentowania w tym zakresie. Aby umożliwić producentom rolnym produkcję jak najszerszego asortymentu żywności, w tym produktów złożonych, takich jak np. gołąbki, naleśniki czy ciasta, zaproponowano wprowadzenie rozwiązań pozwalających na nabywanie produktów spoza gospodarstwa, jednocześnie ograniczając ich ilość. A zatem producenci rolni powinni mieć możliwość nabywania części produktów niezbędnych do produkcji żywności, z drugiej strony produkcja powinna być jednak oparta o produkty pochodzące z prowadzonego gospodarstwa. Ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu użytych do produkcji danego produktu musi stanowić co najmniej 50% produktu finalnego, z wyłączeniem wody. Za produkt roślinny pochodzący z własnej uprawy uważa się również mąkę, kaszę, płatki, otręby, oleje i soki wytworzone z surowców pochodzących z własnej uprawy. W ramach handlu detalicznego możliwa jest, oprócz sprzedaży konsumentom finalnym, również produkcja i przetwarzanie żywności, a więc, np. rozbiór, krojenie i mielenie mięsa, a także produkcja produktów mięsnych, mlecznych, rybnych, czy też produktów pochodzenia niezwierzęcego, takich jak np. dżemy, soki czy chleby. Należy podkreślić, że producenci rolni zgodnie z obowiązującymi przepisami nie mogą dokonywać uboju zwierząt w gospodarstwie rolnym. Ubój może być dokonywany, z nielicznymi wyjątkami, wyłącznie w zatwierdzonych rzeźniach.
Konieczność rejestracji
Aby móc legalnie uczestniczyć w rolniczym handlu detalicznym trzeba się zarejestrować. Rolnik może dokonać rejestracji sprzedaży detalicznej na dwa sposoby w zależności od rodzaju produkcji, którą zamierza podjąć. Może taką działalność zarejestrować u inspektora sanitarnego, jeśli będzie zajmował się tylko produkcją żywności pochodzenia roślinnego, natomiast jeśli będzie produkował żywność pochodzenia roślinnego i zwierzęcego lub tylko pochodzenia zwierzęcego, to musi się zarejestrować u powiatowego lekarza weterynarii. Prowadzący taką działalność nie są zobowiązani do sporządzenia projektu technologicznego zakładu i uzyskania jego zatwierdzenia. Szczegółowe informacje na temat procesu rejestracji rolniczego handlu detalicznego można uzyskać u właściwego ze względu na siedzibę zakładu lub miejsce prowadzenia działalności powiatowego lekarza weterynarii lub państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.
Kwestie podatkowe
Wprowadzono zwolnienie z podatku dochodowego przychodów ze sprzedaży przerobionych produktów z własnej uprawy, hodowli lub chowu – w ilościach, które podmioty działające na rynku spożywczym mogą zbywać konsumentom finalnym w ramach rolniczego handlu detalicznego i jednocześnie do wysokości 20 000 zł rocznie. Rolnik, który przekroczy ten próg lub limity zbywanych produktów, będzie mógł wybrać opodatkowanie na podstawie 2% stawki podatku zryczałtowanego.
Uproszczone wymogi sanitarne
W przypadku gdy produkcja prowadzona jest przy wykorzystaniu pomieszczeń używanych głównie jako prywatne domy mieszkalne, np. przy wykorzystaniu sprzętu i urządzeń gospodarstwa domowego w kuchni domowej, obowiązują uproszczone wymagania higieniczne. Są to wymagania podstawowe, określające wymogi ogólne, pozostawiające dużą swobodę w ich spełnianiu. Najważniejszy jest cel, jakim jest bezpieczeństwo żywności.
Akty wykonawcze
Niezbędne do rozpoczęcia procesu rejestracji rolniczego handlu detalicznego akty wykonawcze to:
- rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania – Dz. U. poz. 2159;
- rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie rejestru zakładów produkujących produkty pochodzenia zwierzęcego lub wprowadzających na rynek te produkty oraz wykazów takich zakładów – Dz. U. poz. 2192;
- rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie sposobu ustalania weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego – Dz. U. poz. 2161.
(Źródło: DIR)