W dniu 10 maja 2023 r. w Urzędzie Gminy Sadkowice odbyło się pierwsze w tym roku posiedzenie Rady Powiatowej IRWŁ Powiatu Rawskiego. W posiedzeniu uczestniczyli członkowie Rady Powiatowej oraz zaproszeni goście: Wójt Gminy Sadkowice Karolina Kowalska, Kierownik BP ARiMR w Rawie Mazowieckiej Bożena Cichowicz, Naczelnik BP ARiMR Małgorzata Chojecka oraz pracownicy PT KRUS w Rawie Mazowieckiej Adam Tomczyk i Katarzyna Czech, Członek Zarządu IRWŁ Jacek Ossowicz oraz rolnicy z terenu powiatu rawskiego. Przewodniczący Rady Powiatowej IRWŁ Sylwester Libera powitał zaproszonych gości i przedstawił proponowany porządek posiedzenia, który następnie został przyjęty.
Zgodnie z porządkiem obrad w pierwszej kolejności głos zabrała Kierownik BP ARiMR w Rawie Mazowieckiej Kierownik BP ARiMR w Rawie Mazowieckiej Bożena Cichowicz, omówiła zmiany w płatnościach bezpośrednich w kampanii 2023 r. W tym roku, podobnie jak w latach poprzednich, dokumenty można złożyć tylko za pośrednictwem aplikacji eWniosekPlus. Czas na składanie wniosku został przedłużony do 30 czerwca br. Dokumenty można dostarczyć również po tym terminie, ale za każdy roboczy dzień opóźnienia płatność będzie pomniejszana o 1 proc. Poprawki we wnioskach bez konsekwencji finansowych będzie można dokonywać do 17 lipca 2023 r. Po tym czasie płatności do powierzchni objętych zmianami będą obniżane o 1 proc. za każdy dzień zwłoki. Zarówno w przypadku składania wniosków, jak i wprowadzania w nich modyfikacji, ostateczny termin to 25 lipca 2023 r.
BP ARiMR udziela pomocy technicznej w zakresie składania wniosków o dopłaty. Wypełnianiem wniosków zajmują się ODR-y, w tym roku nieodpłatnie. Do 10 maja do Biura Powiatowego ARiMR w Rawie Mazowieckiej wpłynęło ok. 2 500 wniosków. O dopłaty bezpośrednie może ubiegać się rolnik aktywny zawodowo, o ile prowadzi działalność rolniczą, a łączna powierzchnia gruntów wynosi co najmniej 1 ha. W tym roku Jednolitą Płatność obszarową (JPO) zastąpi Podstawowe Wsparcie Dochodu (PWD), którego stawka określona została na poziomie ponad
115 Euro/ha.
Najważniejsze zmiany w dopłatach bezpośrednich w 2023 roku
Od tego roku, aby otrzymać dopłaty, trzeba m.in. stosować zasady wzmocnionej warunkowości (przestają obowiązywać pojęcia wzajemnej zgodności, tj. cross-compliance i zazielenienia). Wzmocniona warunkowość opiera się na 9 normach GAEC, dotyczących utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w dobrej kulturze rolnej, zgodnej z ochroną środowiska. Co istotne nie wszystkie normy obowiązują od tego roku. Na przykład norma GAEC 7 w części dotyczącej zmianowania upraw będzie, zgodnie z oczekiwaniami rolników, kontrolowana od 2024 r. a norma GAEC 2 - ochrona terenów podmokłych i torfowisk, będzie obowiązywała od 2025 roku. Wytyczne zawarte normach GAEC są również podstawą do określenia wymagań dla dodatkowych dobrowolnych działań, które stanowią zupełnie nowy element kampanii dopłat 2023, czyli ekoschematów. Jest ich 6, i to od rolnika zależy, czy je wdroży.:
- płatności do upraw z roślinami miododajnymi,
- płatności do rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami odżywczymi,
- płatności do integrowanej produkcji roślin,
- płatności do biologicznej ochrony upraw,
- płatności do retencjonowania wody na trwałych użytkach zielonych,
- płatności do dobrostanu zwierząt.
Kolejna zmiana dotyczy dolnego progu powierzchni gospodarstwa objętej płatnością redystrybucyjną. Do tej pory wynosił on 3 ha, a od tego roku został obniżony do 1 ha. Istotne jest, że płatność taką przyznaje się do pierwszych 30 ha. Z kolei
w przypadku uzupełniającego wsparcia dochodów dla młodych rolników zniesiono limit powierzchni gruntów, do których można otrzymać dofinansowanie (dotychczas wynosił on 50 ha).
W ramach wniosku o przyznanie dopłat, można ubiegać się o:
- płatności w ramach interwencji w formie płatności bezpośrednich, w tym: podstawowe wsparcie dochodów, płatność redystrybucyjną, płatność dla młodych rolników, płatności za realizację ekoschematów, wsparcie dochodów związanych z hodowlą krów, bydła, owiec i kóz, a także uprawą buraków cukrowych, chmielu, lnu, konopi włóknistych, pomidorów, truskawek, ziemniaków skrobiowych, roślin pastewnych, roślin strączkowych na nasiona;
- płatności w ramach przejściowego wsparcia krajowego, w tym: uzupełniającą płatność podstawową, płatność niezwiązaną do tytoniu;
- płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW);
- płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne (zobowiązania kontynuacyjne w ramach PROW 2014-2020), w tym przyznanie kosztów transakcyjnych w ramach pakietu 4, 5 lub 6;
- płatności ekologiczne (zobowiązania kontynuacyjne w ramach PROW 2014-2020), w tym: premię za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą i przyznanie kosztów transakcyjnych;
- płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych (nowe zobowiązania w ramach WPR 2023-2027), w tym: płatność za retencjonowanie wody na obszarach przyrodniczych oraz przyznanie kosztów transakcyjnych w ramach interwencji 1, 2 lub 5;
- płatności ekologicznych (nowe zobowiązania w ramach WPR 2023-2027), w tym: małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi, premię za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą oraz przyznanie kosztów transakcyjnych;
- pomoc na zalesianie (PROW 2007-2013) – wniosek o wypłatę;
- premię pielęgnacyjną i premię zalesieniową (PROW 2014-2020);
- premię z tytułu zadrzewień (PROW 2014-2020);
- pierwszą premię pielęgnacyjną i zalesieniową do gruntów z sukcesją naturalną
(WPR 2023-2027).
Pani Kierownik BP ARiMR poinformowała również o trwającym naborze dla Kół Gospodyń Wiejskich (do 30 września) i wyższych płatnościach. W BP ARiMR w Rawie Mazowieckiej zarejestrowanych jest 48 Kół. Wnioski o płatność do tej pory złożyło 27 kół. Tegoroczny budżet jest większy niż w ubiegłych latach i wynosi 120 mln zł. Dofinansowanie pozostaje uzależnione od liczby członków i wynosi: 8 tys. zł – dla kół liczących nie więcej niż 30 osób, 9 tys. zł – jeśli ich liczba ta mieści się w przedziale 31-75 oraz 10 tys. zł – w przypadku jeszcze liczniejszych organizacji.
Do 31 maja można również ubiegać się o dofinansowanie do przezimowanych rodzin pszczelich. Płatność wzrosła do 50 zł do rodziny pszczelej. Do Biura Powiatowego wpłynęło 46 takich wniosków.
Od 14.04 do 31.05 trwa nabór na wsparcie dla producentów pszenicy lub kukurydzy – rolnicy muszą dostarczyć faktury na sprzedaż tych płodów rolnych których termin sprzedaży był od 1 grudnia 2022 r. do 14 kwietnia 2023 r. (na ten moment wpłynęło 7 takich wniosków)
od 1.06 do 30.06 będzie nabór na dopłaty do zbóż (pszenicy, kukurydzy, jęczmienia, pszenżyta, żyta, owsa, mieszanek zbożowych, gryki, rzepaku i rzepiku).
Przewidywany jest również nabór na dopłaty do nawozów, ale nie ma jeszcze podanego terminu, trzeba przedstawić faktury zakupu nawozów od 16.05.2022 r. do 31.03.2023 r.
Od 24 .05 hodowcy drobiu, bydła i trzody chlewnej ubezpieczeni od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych salmonellą będą mogli składać wnioski o dofinansowanie.
Kolejnym tematem posiedzenia Rady Powiatowej IRWŁ w Rawie Mazowieckiej były wypadki przy pracy rolniczej i choroby zawodowe rolników. Temat ten omówiony został przez pracowników merytorycznych PT KRUS w Rawie Mazowieckiej: Katarzynę Czech z Wydziału Świadczeń
i Adama Tomczyka z Wydziału Prewencji, którzy zwrócili szczególną uwagę na czas zgłaszania wypadków, aby rolnicy nie zwlekali z ich zgłaszaniem i niezwłocznie informowali KRUS o zaistniałym zdarzeniu najpóźniej 14 dni od wypadku. Najbezpieczniejszą gminą, jeśli chodzi o wypadki przy pracy rolniczej (rok 2021 do roku 2022) w powiecie rawskim jest Gmina Regnów (najmniejsza gmina), a najwięcej wypadków zgłoszonych było w Gminie Biała Rawska
(26 wypadków). W 2021 r. w PT KRUS ubezpieczonych było 5879 rolników i wypadków zgłoszonych 58, w poprzednim roku 2022 r było ubezpieczonych 5630 a liczba wypadków wzrosła do 68.
Za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności:
- na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym, lub
w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego, albo w drodze powrotnej, lub
- podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej lub w związku z wykonywaniem tych czynności, lub
w drodze do miejsca wykonywania czynności, o których mowa w pkt. 3 albo w drodze powrotnej.
Zgłoszenia wypadku może dokonać poszkodowany lub inna osoba, bezpośrednio w siedzibie KRUS lub za pośrednictwem poczty, telefonicznie, pocztą elektroniczną lub poprzez platformę ePUAP.
Osoba poszkodowana lub inna zgłaszająca wypadek powinna w szczególności: zabezpieczyć w miarę możliwości miejsce i przedmioty związane z wypadkiem; udostępnić miejsce wypadku i przedmioty związane z wypadkiem; wskazać świadków wypadku; dostarczyć posiadaną dokumentację leczenia; udzielić informacji i wszechstronnej pomocy pracownikowi Kasy upoważnionemu przez Prezesa Kasy do prowadzenia postępowania dowodowego w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.
Po przyjęciu zgłoszenia wypadku właściwa jednostka organizacyjna Kasy ustala, czy poszkodowany podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w dniu zaistnienia wypadku. Jeżeli poszkodowany podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w dniu zaistnienia wypadku niezwłocznie wszczyna postępowanie dowodowe w celu wyjaśnienia okoliczności i przyczyn wypadku.
Ubezpieczonemu rolnikowi i domownikowi który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, lub członkom rodziny ubezpieczonego zmarłego wskutek wypadku przy pracy rolniczej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie powypadkowe.
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego ustalającego okoliczności i przyczyny wypadku, nie później niż w ciągu 14 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, sporządza się w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, protokół powypadkowy, z których jeden doręcza się poszkodowanemu, a jeśli poszkodowany zmarł wskutek wypadku -uprawnionemu członkowi rodziny poszkodowanego ubiegającemu się o jednorazowe odszkodowanie.
Poszkodowany lub uprawniony członek rodziny ubiegający się o jednorazowe odszkodowanie może w terminie 7 dni od otrzymania protokołu powypadkowego, zgłosić na piśmie uwagi
i zastrzeżenia do ustaleń w nim zawartych.
Protokół powypadkowy stanowi podstawę do uznania bądź nie uznania wypadku za wypadek przy pracy rolniczej w świetle art. 11 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Przyczyny wypadków dzielimy na:
- ludzkie, (w 2022 r. w powiecie rawskim 37 wypadków z czego 17 nieużywanie ochrony pracy i urządzeń zabezpieczających)
- organizacyjne,
- techniczne.
W dalsze części obrad przedstawiono tematykę chorób zawodowych w rolnictwie. Uważa się za nią chorobę, która powstała w związku z pracą w gospodarstwie rolnym, jeżeli choroba ta objęta jest wykazem chorób zawodowych określonych w przepisach wydanych na podstawie Kodeksu Pracy.
Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym".
Wykaz chorób zawodowych; okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym; sposób i tryb postępowania dotyczący zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmioty właściwe
w sprawie rozpoznawania chorób zawodowych określono w Rozporządzeniu Rady Ministrów
z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych.
Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu
i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy, których właściwość ustala się według miejsca,
w którym praca była wykonywana. Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może dokonać:
- lekarz,
- lekarz dentysta, który podczas wykonywania zawodu powziął takie podejrzenie u pacjenta,
- ubezpieczony, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę.
Właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej wszczyna postępowanie, a w szczególności kieruje rolnika do jednostki orzeczniczej, na badanie w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania.
Właściwy państwowy inspektor sanitarny na podstawie zebranego materiału dowodowego, a w szczególności na podstawie orzeczenia lekarskiego o rozpoznaniu choroby zawodowej i oceny narażenia zawodowego rolnika, wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Od decyzji wydanej przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego przysługuje odwołanie do państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, a od decyzji państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego -skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Prawomocna decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej jest podstawą do ubiegania się o świadczenia z ubezpieczenia społecznego rolników.
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wypłaciła w 2021 roku jednorazowe odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu bądź śmierci będące skutkiem 209 chorób zawodowych rolników. Najwięcej rozpoznano chorób zakaźnych roznoszonych przez kleszcze: boreliozy (189 przypadków) oraz kleszczowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (8 przypadków). Stanowiły one 94%. Ponadto odnotowano choroby układu oddechowego (astma oskrzelowa, alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych), uczuleniowe zapalenie skóry, przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy oraz zatrucie ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne.
Na posiedzeniu podjęto następujące wnioski:
- W związku z planowanym naborem dla producentów zbóż (od 1 czerwca do 30 czerwca) RP IRWŁ w Rawie Mazowieckiej postuluje, aby rolnicy nie posiadający faktur sprzedaży bądź rachunków mogli ubiegać się o dopłaty do zbóż składając oświadczenie o sprzedaży swoich płodów na rynku drugiemu rolnikowi lub w sprzedaży międzysąsiedzkiej (ARiMR posiada dane z eWniosku o zasiewach).
- Wniosek o zwiększenie kwoty dopłat bezpośrednich, mimo zapewnień rządu i przekazów medialnych rolnicy otrzymają w tym roku mniejsze dopłaty bezpośrednie, warunkiem większych dopłat jest wejście w ekoschematy co nie jest możliwe dla wszystkich rolników.
Członek Zarządu Jacek Ossowicz przedstawił informację na temat bieżącej pracy Zarządu i działań podejmowanych przez samorząd rolniczy.
Po wystąpieniu zaproszonych gości, w dalszej części posiedzenia odbyła się dyskusja delegatów i obecnych na posiedzeniu rolników na temat aktualnej bardzo trudnej sytuacji
w rolnictwie i narastających problemów rolników. Przewodniczący RP IRWŁ w Rawie Mazowieckiej zamknął posiedzenie i podziękował wszystkim za udział w posiedzeniu i merytoryczną dyskusję.
Małgorzata Rosa
Biuro Powiatowe IRWŁ w Rawie Mazowieckiej